ویتامین دی چیست؟
ویتامین دی یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است که بدن ما برای رشد و استحکام استخوان‌ها به آن نیاز دارد. این ماده با کنترل تعادل کلسیم و فسفر، افزایش جذب فسفر و کلسیم از روده‌ها و کاهش دفع از کلیه، مانعِ بروز مشکلاتی همچون پوکی استخوان می‌شود.این ویتامین نقش مهمی در فرآیند رشد سلولی و فرآیندهای مهم متابولیسمی بدن دارد.
امروزه در سراسر جهان بسیاری از افراد دچار کمبود ویتامین D هستند که اغلب تغذیه‌ی نادرست و عدم دسترسی به نور خورشید دلیل آن است. حداقل ۸۰٪ کودکان ایرانی به درجات شدید و بیش از ۹۰٪ از آنها به درجات متفاوتی دچار کمبود ویتامین دی هستند.
موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است. پزشکی در زندگی همه افراد نقش مهمی دارد و داشتن اطلاعات پزشکی روزمره در خصوص این مسئله میتواند به بهبود سلامتی و بهداشت افراد کمک کند.
منابع ویتامین دی
vitamin D مورد نیاز بدن از سه منبع تامین می‌شود:
۱. غذا
در پاسخ به این سوال که ویتامین D در چه چیزهایی وجود دارد، باید بگوییم که تعداد محدودی از غذاها به طور طبیعی حاوی vitamin D هستند. ماهی‌های چرب (مانند سالمون و ساردین) از بهترین منابع آن محسوب می‌شوند. جگر گاو و زرده تخم‌مرغ هم مقدار کمی vitamin D دارند.
این ویتامین به بعضی از غذاها مثل محصولات جایگزین شیر (مانند شیرسویا)، غلات صبحانه و آب پرتقال اضافه می‌شود. در رژیم غذایی، غذاهای غنی‌شده بیشترین میزان vitamin D را دارند.
۲. نور خورشید
اگر در روزهای آفتابی حداقل ۲ بار در هفته، بین ساعت ۱۰ صبح تا سه بعد از ظهر، به مدت پنج تا ۳۰ دقیقه در معرض نور خورشید قرار بگیرید، می‌توانید ویتامین مورد نیاز خود را به دست آورید. با این حال، افراد مسن یا دارای پوست تیره بهره چندانی از نور خورشید نمی‌برند و بهتر است به غذا و مکمل‌ها متکی باشند.
۳. مکمل‌های غذایی
اگر نتوانید ویتامین D مورد نیاز خود را از طریق نور خورشید و رژیم غذایی تامین کنید، باید به سراغ مکمل‌ها بروید. ۲ نوع مکمل vitamin D وجود دارد: ارگوکلسیفرول (vitamin D2) که از گیاهان به دست می‌آید و کوله‌کلسیفرول (vitamin D3) که در حیوانات یافت می‌شود. برای دریافت D2 به نسخه نیاز دارید، در حالی که D3 بدون نسخه در دسترس است. بدن vitamin D3 را راحت‌تر جذب می‌کند.
نحوه تشخیص کمبود ویتامین D
برای اندازه‌گیری سطح ویتامین D بدن یک آزمایش خون ساده وجود دارد که آزمایش ۲۵-هیدروکسی ویتامین D نامیده می‌شود. سطح نرمال این ماده میتواند از یک آزمایشگاه به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشد، اما معمولا vitamin D کمتر از ۵۰ نانومول در لیتر (۲۰ نانوگرم در میلی‌لیتر) پایین تلقی می‌شود.
خوردن غذاهای حاوی vitamin D و افزایش مواجهه با نور خورشید میتواند تا حدودی کمبود ویتامین D را برطرف کند، اما در بیشتر موارد لازم است از مکمل استفاده کنید.
مسمومیت با ویتامین D
مصرف غذاهای غنی از vitamin D و مواجهه با نور خورشید بعید است که بتواند باعث مسمومیت شود. مسمومیت با این ماده غالبا به دلیل زیاده‌روی در مصرف مکمل‌های غذایی رخ می‌دهد.
مسمومیت با این ماده میتواند علائم غیراختصاصی داشته باشد، مانند: بی‌اشتهایی، سردرد، حالت تهوع، استفراغ، افزایش حجم ادرار، کم‌آبی بدن، افزایش تشنگی و درد شکم. علاوه بر این، ممکن است کلسیم خون را افزایش دهد که این باعث انباشته شدن توده‌های کلسیم در عروق و بافت‌ها و در نتیجه آسیب دیدن قلب، عروق و کلیه می‌شود.