انواع آسم و تنگی نفس
آسم و تنگی نفس یکی از مشکلات مهم انسانها در حوزه سلامتی و بهداشت است و اطلاعات پزشکی روزمره میتواند اثرات آن را در زندگی کاهش دهد.
آسم( Asthma) یک بیماری التهابی مزمن است که بر ریه‌ها تأثیر می‌گذارد. این بیماری با انقباضات برگشت پذیر یا حداقل نیمه برگشت پذیر برونش در ریه‌ها توصیف می‌شود. نای یک لوله عضلانی است که هوا را از ریه‌ها حمل کرده و آنها را به نایژه‌ها که به آنها برونشیل نیز گفته می‌شود منتقل کرده یا از آنها خارج می‌کند. در صورت ابتلا به آسم و تنگی نفس ، دیوارهای برونش ملتهب و متورم می‌شوند.
این باریک شدن مسیر عبور هوا باعث ایجاد اشکال در نفس کشیدن شده و عوارضی مانند خس‌خس سینه، نفس تنگی یا سرفه را به همراه دارد. حملات حاد آسم انقباض عضلانی برونش را افزایش داده و باعث ایجاد خلط بیشتری می‌شود. قطر برونش ممکن است کاهش یافته و باعث شود که هوای بسیار کمی از این مسیر عبور کند. این حالت باعث می‌شود که فرد دچار سرفه کردن و خس‌خس سینه، احساس تنگی نفس و تنگ شدن سینه و اشکال در نفس کشیدن شود. با این که علت ابتلا به این عارضه به وضوح مشخص نیست.
انواع آسم
انواع مختلفی از آسم وجود دارد. شایعترین نوع آن آسم برونشیال است که برونش‌های ریه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اشکال دیگری از آسم شامل آسم در دوران کودکی و آسم در بزرگسالان است. در آسم بزرگسالان، علائم حداقل تا ۲۰ سالگی ظاهر نمی‌شوند. در ادامه به سایر انواع خاص آسم اشاره شده است:
آسم آلرژیک
آلرژن‌ها باعث ایجاد این نوع رایج از آسم می‌شوند. این‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اجزای بدن حیوانات خانگی مانند گربه‌ها و سگ‌ها
- انواع مواد غذایی
- گرده گل
- گرد و خاک
علائم آسم آلرژیک اغلب همزمان با آلرژی‌های فصلی بروز می‌کند.
آسم غیر آلرژیک
مواد تحریک‌کننده موجود در هوا که ارتباطی با بروز آلرژی ندارند، باعث ایجاد این نوع آسم می‌شوند. این مواد تحریک‌کننده ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سوزاندن چوب
- دود سیگار
- هوای سرد
- آلودگی هوا
- بیماری‌های ویروسی
- خوشبو‌کننده‌های هوا
- محصولات تمیزکننده خانگی
- عطرها
آسم شغلی
شغلی نوعی آسم است که در اثر عوامل محرک موجود در محیط کار بروز می‌کند. این‌ها معمولا شامل موارد زیر است:
- گرد و خاک
- رنگ
- گازها
- مواد شیمیایی صنعتی
- پروتئین‌های حیوانی
- لاتکس
این مواد تحریک‌کننده می‌توانند در طیف وسیعی از صنایع مانند کشاورزی، منسوجات، نجاری و تولیدی وجود داشته باشند.
انقباض برونش ناشی از ورزش (EIB)
انقباض برونش ناشی از ورزش (EIB) معمولاً در عرض چند دقیقه از شروع ورزش و تا ۱۵دقیقه بعد از فعالیت بدنی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری قبلاً به‌عنوان آسم ناشی از ورزش (EIA) شناخته شده بود. تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به آسم نیز EIB را تجربه می‌کنند اما معمولا همه افراد مبتلا به EIB انواع دیگری از آسم را ندارند.
آسم ناشی از آسپرین
آسم ناشی از آسپیرین (AIA)، بیماری تنفسی تشدید شده با آسپیرین (AERD) نیز نامیده می‌شود و معمولاً شدید است. با مصرف آسپرین یا (داروی ضد التهاب غیرNSAID استروئیدی) مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن ایجاد می‌شود. علائم آن ممکن است در عرض چند دقیقه یا چند ساعت شروع شوند. این بیماران معمولا پولیپ بینی نیز دارند.
حدود ۹ درصد افراد مبتلا به آسم به AIA مبتلا هستند. معمولاً در بزرگسالان بین ۲۰ تا ۵۰ سال به طور ناگهانی ظهور می‌کند.
آسم قلبی
تنگی نفس و آسم قلبی معمولا عارضه‌ای است که با نارسایی قلبی بروز می‌کند و علائم آسم قلبی شامل سرفه، تنگی نفس، خلط پشت گلو، مشکلات تنفسی و غیره است.
آسم شبانه
در این نوع آسم، علائم در شب بدتر می‌شوند. محرک‌هایی که در شب باعث بروز آن می‌شوند عبارتند از:
- سوزش سردل
- استشمام موی حیوانات خانگی
- غبار
- تغییر چرخه خواب طبیعی بدن
آسم نوع سرفه (CVA)
آسم نوع سرفه (CVA) علائم کلاسیک آسم مانند خس خس سینه و تنگی نفس را ندارد. معمولا به‌صورت سرفه خشک و مداوم خود را نشان می‌دهد. اگر درمان نشود، CVA میتواند به حملات کامل آسم منجر شود که سایر علائم شایع آن را نیز شامل می‌شود.
ممکن است این ابهام در ذهن شما شکل بگیرد که علائم آسم عصبی چیست؟ این نوع آسم اکثرا بعد از یک شوک عصبی در قالب تنگی نفس، ایست تنفسی و بی‌حالی خود را نشان می‌دهد.
برنامه مقابله با آسم
ما در برابر آسم و تنگی نفس تنها نیستیم. در صورت پیگیری منظم با یک پزشک معالج، می‌توانیم برای کنترل علائم و پیشگیری از بروز حمله آسم برنامه مشخصی داشته باشیم.
با تبادل نتایج درمانی با پزشک معالج به‌تدریج به بهترین برنامه ممکن برای کنترل آسم می‌رسیم. داروهای متنوعی با کاربرد درازمدت یا تاثیر سریع روی حمله آسم در دسترس هستند و در بیشتر موارد، تجویز ترکیبی از این دو گروه باعث کنترل دلخواه آسم می‌شود.
پزشک با توجه به تاثیر داروها و نیازهای ما به‌تدریج بهترین ترکیب درمانی را می‌یابد. ما باید نتیجه درمان تجویزشده را با پزشک در میان بگذاریم تا در صورت لزوم، او تغییرات لازم را برای نتایج درمانی بهتر توصیه نماید.
درمان آسم بزرگسالان
بهترین روش درمان آسم بزرگسالان حذف عوامل تحریک‌کننده در محیط زندگی مبتلایان به این بیماری است. البته در کنار این مورد، پزشکان داروهایی را نیز برای درمان آسم تجویز می‌کنند. به‌طور کلی داروهای مورد استفاده برای درمان آسم را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
۱ – داروهای تسکین‌دهنده آسم و تنگی نفس
این داروها را اصطلاحاً داروهای گشادکننده برونش (متصل‌کننده نای به راه‌های هوایی ابتدای شش) می‌نامند که به صورت استنشاقی (اسپری) مصرف می‌شوند. داروهای تسکین‌دهنده باعث شل شدن عضلات دیواره‌ی راه‌های هوایی شده و جریان هوا را در این مجاری به صورت طبیعی برقرار می‌سازند.
۲ – داروهای پیشگیریکننده آسم و تنگی نفس
داروهای پیشگیریکننده آسم با کاهش التهاب در مجاری هوایی باعث کاهش تحریک‌پذیری آنها می‌شوند. این داروها برخلاف داروهای تسکین‌دهنده باید به صورت منظم و معمولاً روزی دو‌بار مصرف شوند.
۳ – داروهای اورژانسی آسم و تنگی نفس
در زمان بروز آسم حاد، دو روش اورژانسی برای آن در دسترس است:
استفاده از مقادیر زیاد داروهای تسکین‌دهنده
استفاده از مقادیر زیاد یک داروی ضد التهاب
درمان آسم و تنگی نفس در طب سنتی
برای درمان آسم در طب سنتی مصرف برخی خوراکی‌ها توصیه شده است. از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گوشت خروس
- کبک
- قرقاول
- آهو
- شوید
- نعناع
- آویشن
- کرفس
- چغندر
- کدوحلوایی
- مرزه
- زیره سیاه
- دارچین
- کندر
- زعفران
- زنجبیل
درمان تنگی نفس با داروی گیاهی
موارد زیر از بهترین روش‌های درمان تنگی نفس با داروی گیاهی به حساب می‌آیند:
- دمنوش نعناع
- دمنوش آویشن
- دمنوش سبوس برنج
- دمنوش گلپر
استفاده از روش‌های درمان خانگی آسم و آلرژی میتواند به بهبود علائم این بیماری کمک کند. ترک دخانیات، اجتناب از قرارگیری در معرض آلاینده‌ها و مواد آلرژی‌زا و خواب کافی از دیگر راهکارهای مؤثر برای جلوگیری از تنگی نفس به حساب می‌آید. به خاطر داشته باشید، مراجعه به پزشک و پیروی از دستورالعمل‌های او بهترین راه برای مقابله با آسم و تنگی نفس است.موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است.